Η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας, που κατά τη διάρκεια της θητείας της εκτυλίχθηκε η επώδυνη ελληνική κρίση, επισκέπτεται από την Πέμπτη το βράδυ την Αθήνα – Συνάντησε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, που επισήμανε πως «πολλές φορές [οι Έλληνες] αισθανθήκαμε δικαιολογημένα μόνοι», ενώ μετά τη συνάντησή της με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μαξίμου παραχώρησαν συνέντευξη Τύπου – «Φωνή της λογικής και της σταθερότητας» η Μέρκελ, κατά τον Κυρ. Μητσοτάκη
Στο Προεδρικό Μέγαρο βρέθηκε η καγκελάριος της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, στο πλαίσιο της αποχαιρετιστήριας επίσκεψής της στην Αθήνα ως καγκελάριος της Γερμανίας. Μετά τη συνάντησή της με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, ακολούθησαν από κοινού δηλώσεις στους δημοσιογράφους:
«Ήμουν υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ»
«Ήμασταν όλοι εξαιρετικά σοκαρισμένοι για το πόσο ευάλωτο ήταν το ευρώ απέναντι στις εξωτερικές πιέσεις. Και αυτό έπληξε σημαντικά τις χώρες που είχαν υψηλότερο χρέος και δεν είχαν εφαρμόσει σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων όλα όσα έπρεπε να είχαν εφαρμόσει. Εγώ πάντα ήμουν υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ και είπα ότι η αποτελεσματικότητα του οικονομικού μας συστήματος θα πρέπει να είναι συγκρίσιμη αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ζωντανό το κοινό νόμισμα.
Ξέρω ότι απαίτησα πολλά από τους Έλληνες, από την άλλη υπήρξαν και διαφορετικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα που θεώρησαν πολλές μεταρρυθμίσεις ως δυνατές» ανέφερε η Άνγκελα Μέρκελ απαντώντας σε ερώτηση για τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα κατά την οικονομική κρίση.
«Οι προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης είναι τεράστιες»
Για τις σχέσεις Ελλάδας-Γερμανίας η Ανγκελα Μέρκελ είπε «στην πανδημία και σε διμερές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο δείξαμε ότι μπορούμε να δουλέψουμε πολύ στενά. Ήμουν απόλυτα πεπεισμένη γι’ αυτό και γι’ αυτό στήριξα ολόψυχα το Ταμείο Ανάκαμψης. Γιατί ήταν πολύ σημαντικό για την ανάκαμψη από την πανδημία και κυρίως για εκείνες τις χώρες που ήταν υποχρεωμένες να προβούν σε μεγάλο αριθμό μεταρρυθμίσεων και επλήγησαν στη συνέχεια από την πανδημία, να μπορέσουν χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, να προβούν σε μακρόπνοες επενδύσεις, για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε προβλήματα το μέλλοντος, όπως κλιματική αλλαγή, βιωσιμότητα, βιοποικιλότητα».
«Θα ήθελα να ευχαριστήσω για τη συνεργασία με την Ελλάδα διότι λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, της γειτνίασης της με την Τουρκία, οι προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης είναι τεράστιες. Μπορεί πολλά να μάθει κανείς και να διδαχθεί από την Ελλάδα και ο ένας από τον άλλο και πολλές συζητήσεις οδήγησαν σε πολύ καλές λύσεις» πρόσθεσε.
«Είχα επίγνωση για την υπερβολική επιβάρυνση των Ελλήνων»
«Όποιος γνωρίζει από πολιτισμό δεν μπορεί να αφήσει απ’ έξω την Αθήνα και την Ελλάδα» τόνισε η απερχόμενη καγκελάριος ‘Ανγκελα Μέρκελ στις κοινές δηλώσεις της με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη σημειώνοντας ότι δεν θα είναι η τελευταία επίσκεψή της στην Ελλάδα.
«Οι σχέσεις Γερμανίας- Ελλάδας ήταν αρκετά ζωντανές θα έλεγα. Οι δυσκολίες ήταν δεδομένες όταν επρόκειτο για τη σταθερότητα του ευρώ και εγώ προσωπικά είχα απόλυτη επίγνωση για την υπερβολική επιβάρυνση που σήμαινε αυτό και την πρόκληση που σήμαινε αυτό για τους ανθρώπους στην Ελλάδα. Καταφέραμε στο τέλος να βρούμε μια κοινή πορεία, έναν κοινό βηματισμό για να μείνει η Ελλάδα μέλος της ΕΕ» είπε η Ανγκελα Μέρκελ.
«Μόλις ολοκληρώθηκε, ουσιαστικά έκλεισε αυτή η φάση, είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια τεράστια άλλη πρόκληση που ήταν το μεταναστευτικό που ξεκίνησε το 2015. Αποδείξαμε ότι μπορούμε να μοιραζόμαστε ευθύνες και νομίζω ότι και το Σύμφωνο ΕΕ-Τουρκίας είναι παράδειγμα που μας δείχνει ότι μπορούμε να συνεργαστούμε και σε αυτή την περίπτωση να συνεργαστούμε και με την Τουρκία. Γνωρίζω τον μεγάλο αριθμό των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα όταν πρόκειται για τη συνεργασία με την Τουρκία. Συζητήσαμε και χθες και σήμερα εντατικά ότι θα πρέπει να ισχύουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και το διεθνές δίκαιο και πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό αλλά δύσκολο να βρίσκομαι απαντήσεις και λύσεις μέσω του διαλόγου» πρόσθεσε.
Μητσοτάκης: «Φωνή της λογικής και της σταθερότητας» η Μέρκελ
Στην δική του τοποθέτηση ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε μεταξύ άλλων ότι «Ευρώπη και Ελλάδα δοκιμάστηκαν από λάθος αποφάσεις που επέστρεψαν εναντίον τους μεταμφιεσμένες με λαϊκισμό και δημαγωγία». «Και εσείς παραδεχτήκατε ότι ζητήσατε πολλά από τους Έλληνες … Ευτυχώς ούτε η φτηνή λιτότητα, ούτε τα φτηνά εθνικά συνθήματα άντεξαν. Η κοινοτική αλληλεγγύη και ο αληθινός πατριωτισμός βγήκαν στο τέλος νικητές … Η Α. Μέρκελ υπήρξε η φωνή της λογικής και της σταθερότητας. Άδικη κάποιες φορές, όμως καθοριστική όπως το 2015 όταν αρνήθηκε τον εξωστρακισμό της Ελλάδας από την Ευρώπη» συμπλήρωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ σε άλλο σημείο υποστήριξε ότι «η λιτότητα δεν μπορεί να είναι η απάντηση σε όλα»
Ο ίδιος εξάλλου αναφερόμενος στον επόμενο καγκελάριο της Γερμανίας (που κατά τα φαινόμενα θα είναι ο Σοσιαλιστής Όλαφ Σολτς του SPD), είπε ότι προσβλέπει σε εποικοδομητική συνεργασία με το διάδοχο της κας Μερκελ, που «θα συμπεριλαμβάνει και τη συζήτηση για το σύμφωνο σταθερότητας» η οποία θα πρέπει να λάβει υπόψη τις εμπειρίες της προηγούμενης δεκαετίας και την εμπειρία της πανδημίας. «Θα γίνουν παρεμβάσεις στους πολύ αυστηρούς τυπικούς κανόνες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ξεχάσουμε τι σημαίνει δημιοσιονομική πειθαρχία» συνέχισε ο πρωθυπουργός, τονίζοντας ότι «Η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα από το 2023 να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα. Δεν πρέπει να εκληφθεί η συζήτηση αυτή ως άδεια να επιστρέψουμε σε κακές συνήθειες του παρελθόντος. Στο χέρι μας είναι να αξιοποιήσουμε τους σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Εφόσον το κάνουμε αυτό, αυξάνονται οι πιθανότητες στο μέλλον, κάτι που δημιουργήθηκε με αφορμή την πανδημία, να αποκτήσει ενδεχομένως πιο μόνιμα χαρακτηριστικά».
Η συνάντηση με την ΠτΔ
«Υποδέχομαι μια σπουδαία πολιτικό που διαμόρφωσε σχεδόν για δυο δεκαετίες την πολιτική της Γερμανίας, της Ευρώπης», είπε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, υποδεχόμενη την Άνγκελα Μέρκελ.
«Η παραμονή σας στο τιμόνι μιας σημαντικής ευρωπαϊκής δύναμης επί 16 χρόνια σας έφερε αντιμέτωπη με πολλές κρίσεις και προκλήσεις αλλά και αν συμβάλλατε αποφασιστικά σε καταστάσεις δύσκολες για την ευρωπαϊκή μας οικογένεια. Σας ευχαριστώ προσωπικά για τις διατήρηση των διμερών μας σχέσεων και την φιλεοευρωπαϊκή σας στάση», σημείωσε η κ.Σακελλαροπούλου και συνέχισε τονίζοντας ότι, ωστόσο, υπήρξαν στιγμές δυσκολίας και έντασης.
«Υπήρξαν βεβαίως και στιγμές δυσκολίας και έντασης και ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε θεσμικό επίπεδο και αισθανθήκαμε πολλές φορές δικαιολογημένα μόνοι. Όλα όσα ζήσαμε συνέβαλλαν στην αλληλοκατανόηση. Είναι σημαντικό ότι η Ευρώπη διατήρησε την συνοχή της», είπε χαρακτηριστικά.
Μέρκελ: Θα παραμείνω ένα πολιτικό άτομο αλλά θα παραδώσω την ευθύνη
Από την πλευρά της η Μέρκελ αναγνώρισε ότι οι σχέσεις Ελλάδας- Γερμανίας είχαν σκαμπανεβάσματα , ωστόσο, έκανε λόγο για σχέσεις με «στέρεες βάσεις». Η ίδια, γνωστή για την υπομονερική της στάση και την εξαντλητική διάθεση για διαπραγματεύσεις, είπε επίσης ότι «ο διάλογος ήταν πάντα το κλειδί για την εξεύρεση λύσης».
Η Μέρκελ αναφέρθηκε επίσης στις διαφορετικές προκλήσεις που αναδύθηκαν στην ευρωπαϊκή περιοχή. «Είχαμε τη σταθεροποίηση του ευρώ, μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να γίνουν, αλλά νομίζω ότι το μεγαλύτερο θέμα ήταν το μεταναστευτικό που συνεργαστήκαμε καλά», είπε, προσθέτοντας ότι η πανδημία ήταν άλλη μία μεγάλη πρόκληση αλλά εντελώς διαφορετική, «ειδικά για την Ευρώπη που είχε αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση, θεωρώ ότι είναι σημαντικό ότι φτιάξαμε τα Ταμεία Ανάκαμψης».
«Αυτό που μας έδωσε δύναμη ήταν ότι είχαμε την αίσθηση ότι ανήκουμε μαζί, Γερμανία και Ελλάδα», συνέχισε, αναφέροντας πως αυτή θα πρέπει να είναι η βασική αίσθηση και για τις προκλήσεις που θα έρθουν στο μέλλον.
Σχολιάζοντας την αποχώρησή της από την καγκελαρία, διαβεβαίωσε ότι θα παραμείνει ένα πολιτικό άτομο, απλα θα παραδώσει την ευθύνη.
Πως είδαν τα Γερμανικά ΜΜΕ την επίσκεψη
Η επίσκεψη της ‘Αγγελα Μέρκελ στην Αθήνα, η τελευταία της με την ιδιότητα της καγκελαρίου, καλύπτεται ευρέως από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία αναγνωρίζουν ότι η παρουσία της κυρίας Μέρκελ σήμερα στην Ελλάδα ήταν κάτι περισσότερο από μια εθιμοτυπικού χαρακτήρα «αποχαιρετιστήρια» επίσκεψη. Όλα μάλιστα, αναφέρονται στην παραδοχή της καγκελαρίου ότι απαίτησε πολλά από την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της ευρωκρίσης.
«Αποχαιρετιστήρια επίσκεψη σε δύσκολο έδαφος» είναι ο τίτλος του ρεπορτάζ της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ARD, στο οποίο επισημαίνεται ότι η καγκελάριος δεν υπήρξε πάντα ευπρόσδεκτη στην Ελλάδα. «Σήμερα η υποδοχή ήταν φιλική, αλλά ξύπνησαν και μνήμες από άλλες εποχές», ανέφερε η δημοσιογράφος.
Στο ίδιο πνεύμα, το περιοδικό Der Spiegel αναφέρεται σε «αποχαιρετισμό από δύσκολους φίλους» και σημειώνει ότι «είναι μια όμορφη χειρονομία το γεγονός ότι η Μέρκελ πραγματοποιεί μια αποχαιρετιστήρια επίσκεψη στη χώρα από την οποία απαίτησε τόσα». «Δεν θα (τους) λείψει», γράφει το ίδιο περιοδικό σε άλλο δημοσίευμά του για τη σχέση της καγκελαρίου με την Ελλάδα και διερωτάται: «Θα ζητήσει συγγνώμη από τους Έλληνες που έχασαν τη δουλειά τους στην ευρωκρίση;».
Το περιοδικό Stern μεταδίδει ότι «κατά τη διάρκεια της θητείας της ‘Αγγελα Μέρκελ οι σχέσεις με την Ελλάδα συχνά ήταν δύσκολες» και αναδεικνύει την αναφορά της καγκελαρίου στη σημασία του διαλόγου, κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Το Δίκτυο RND από την άλλη πλευρά, σε σχόλιο με τίτλο «Η επίσκεψη της Μέρκελ σε μια κάπως διαφορετική Ελλάδα», γράφει ότι η χώρα στην οποία βρέθηκε σήμερα η καγκελάριος είναι «σε εντυπωσιακή άνοδο, με ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ». Το «τελείωσε», είναι παρελθόν, τονίζει ο αρθρογράφος και προσθέτει ότι «η ζοφερή ατμόσφαιρα που για χρόνια κυριαρχούσε στις συζητήσεις στο Βερολίνο για την Ελλάδα, φαίνεται σαν ένα λάθος της Ιστορίας – το γεγονός ότι η Μέρκελ αντιστάθηκε στους Σόιμπλε και Λίντνερ εκείνης της εποχής αποδείχθηκε σωστό». Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «δρα με εντυπωσιακή επιτυχία, ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας. Μόνο αυτόν τον μήνα, ο απόφοιτος του Harvard και του Stanford ανακοίνωσε επενδύσεις 2 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις ΗΠΑ», συνεχίζει το σχόλιο και υπενθυμίζει ότι στα χρόνια της κρίσης, η κυρία Μέρκελ «άντεξε στις δεξιές λαϊκιστικές πιέσεις στη Γερμανία, αλλά ταυτόχρονα επέβαλε στους Έλληνες αντιδημοφιλή μέτρα λιτότητας». Σήμερα, «είναι όλοι σε θέση να συγχαρούν ο ένας τον άλλον ως νικητές που αντιστάθηκαν στις συναισθηματικές εξάρσεις της στιγμής», σημειώνει ο συντάκτης.
«Η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει μια χώρα με τεράστιες δυνατότητες. Οι ομορφιές της προσελκύουν Αμερικανούς και Ασιάτες στη χώρα, περισσότερο από ποτέ. Οι ΗΠΑ που έχουν γίνει καχύποπτες με την Τουρκία υπό την ηγεσία του Ταγίπ Ερντογάν, επενδύουν σε στρατιωτικές βάσεις σε ελληνικό έδαφος. Την ίδια στιγμή, οι επενδυτές ανταγωνίζονται για γιγάντια αναξιοποίητα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ελληνικών ακτών.
Η Merkel αντιστάθηκε στην επαίσχυντη και κοντόφθαλμη αντίληψη των συναδέλφων της. Το διακύβευμα δεν ήταν ποτέ μόνο τα χρήματα. Το γεγονός ότι η Ελλάδα παρέμεινε σταθερά συνδεδεμένη με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αποδεικνύεται ειδικά από γεωστρατηγική άποψη, μία πολύ καλή είδηση σήμερα, σε περίοδο αναταράξεων», αναφέρεται στο ίδιο σχόλιο, το οποίο κλείνει, περιγράφοντας την ανάδειξη της εκλογής της Κατερίνας Σακελλαροπούλου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, σαν ένα ακόμη δείγμα εκσυγχρονισμού της Ελλάδας.
Για «το τέλος μιας δύσκολης σχέσης» κάνει λόγο η οικονομική εφημερίδα Handelsblatt. «Γιατί πολλοί Έλληνες δεν θα κλάψουν για την ‘Αγγελα Μέρκελ», γράφει η εφημερίδα στον τίτλο της και επισημαίνει ότι οι περισσότεροι στην Ελλάδα παρακολουθούν χωρίς μελαγχολία την αποχαιρετιστήρια επίσκεψη της καγκελαρίου στην Αθήνα. «Αλλά η Μέρκελ δεν αποκλείεται να λείψει και πάλι στη χώρα», σημειώνει ο συντάκτης, αναφερόμενος στην επόμενη γερμανική κυβέρνηση. «Η ‘Αγγελα Μέρκελ έχει παλέψει συχνά με την Ελλάδα και τους Έλληνες τα τελευταία δέκα χρόνια και έχει διαφωνήσει. Η ελληνική κρίση χρέους, βύθισε την ευρωζώνη σε σοβαρή αναταραχή. Αλλά αυτή την Παρασκευή, αυτό φαίνεται πολύ μακρινό», αναφέρει η εφημερίδα και επισημαίνει ότι «η εικόνα της ‘Αγγελα Μέρκελ έχει για τους περισσότερους Έλληνες σημαδευτεί από τον ρόλο της στην κρίση χρέους». Μένει να δούμε αν ο μελλοντικός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, θέλει ή μπορεί να αναλάβει αυτόν τον ρόλο, συνεχίζει ο αρθρογράφος και τονίζει ότι «γενικά, το τέλος της εποχής Μέρκελ, όσο και αν κάποιοι στην Αθήνα το λαχταρούσαν, φέρνει μεγάλη αβεβαιότητα για τους Έλληνες». Οι Έλληνες «θεωρούν ότι τους κατανοούν καλύτερα οι γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι είχαν στηρίξει και τα ευρωομόλογα. Επιπλέον, οι περισσότεροι στην Ελλάδα συμπαθούν και τους Πράσινους, λόγω της κριτικής τους στάσης απέναντι στην Τουρκία», εξηγεί ο συντάκτης και προειδοποιεί ότι η κατάσταση μπορεί να είναι πιο δύσκολη με τους Φιλελεύθερους (FDP), οι οποίοι τάσσονται κατά της χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας.
Το Γερμανικό «βάρος» στην οικονομική κρίση
Τη 19η Μαΐου 2010 η Άγγελα Μέρκελ δήλωνε, για πρώτη φορά, «αν αποτύχει το ευρώ, θα αποτύχει και η Ευρώπη», σηματοδοτώντας έτσι την απόφασή της να δώσει πράσινο φως στη στήριξη της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια φράση έχει επαναλάβει έκτοτε δεκάδες φορές – ίσως για να την πιστέψει και η ίδια. Τη 18η Μαΐου 2010, μιλώντας σε κομματική συνεδρίαση, έλεγε ότι «δεν γίνεται να έχουμε κοινό νόμισμα και ο ένας να κάνει πολλές διακοπές ενώ ο άλλος πολύ λίγες». Η βοήθεια συνδέεται με όρους, επέμενε. «Δεν μπορούμε απλώς να δείξουμε αλληλεγγύη και να πούμε ότι αυτές οι χώρες θα συνεχίσουν όπως πριν. Ναι, η Γερμανία βοηθάει, αλλά μόνο όταν και οι άλλοι καταβάλλουν προσπάθεια. Και η προσπάθεια πρέπει να αποδειχθεί». Αυτό ήταν. Ο μύθος του τεμπέλη Έλληνα, Πορτογάλου, Ισπανού, είχε γεννηθεί και θα σκίαζε όλη την μετέπειτα περίοδο. Το περιοδικό Der Spiegel έγραψε πρόσφατα ότι η κυρία Μέρκελ είναι εφοδιασμένη με «μεγάλη οξυδέρκεια, αλλά καθόλου ταπεραμέντο». Και η κρίση του ευρώ ίσως χρειαζόταν λιγότερο από το πρώτο και περισσότερο από το δεύτερο.
Η άποψη όμως της Άγγελας Μέρκελ για την Ευρώπη ήταν κάπως διαφορετική από αυτή που θα ήλπιζε ο ευρωπαϊκός Νότος. Μεγαλωμένη στην Ανατολική Γερμανία, έμαθε να βλέπει την Ευρώπη απ’ έξω. Δεν ήταν «πεπεισμένη Ευρωπαία», δεν αντιλαμβανόταν – τουλάχιστον στην αρχή – το εύρος και το βάθος της Ένωσης, ούτε τη σημασία της συνοχής της. Ευτυχώς, την αντιλήφθηκε, έστω στο παρά πέντε. Αλλά, όπως λένε επικριτές της, το «ευρωπαϊκό πάθος» του Χέλμουτ Κολ μάλλον δεν το απέκτησε ποτέ, ή έστω δεν βρήκε ανάλογο όραμα να την εμπνεύσει. Ίσως για αυτό, όπως ομολόγησε πριν από λίγες ημέρες η ίδια, το μεγαλύτερο βάρος στους ώμους της το ένιωσε όταν «έπρεπε» να ζητήσει τόσα πολλά από τους Έλληνες. Και από αυτό το βάρος κοίταξε μεν πώς θα απαλλαγεί, αλλά έδειξε σα να μη νοιάζεται για το τι θα άφηνε πίσω της.
Κάνοντας τον απολογισμό της, παραδέχθηκε ότι απαίτησε υπερβολικά πολλά από την ελληνική κοινωνία. Το έκανε χωρίς να προσπαθεί να δικαιολογηθεί. Άλλωστε η διαχείριση της κρίσης κάθε άλλο παρά την ωφέλησε στο εσωτερικό. Για την Ελλάδα και τον υπόλοιπο Νότο, ήταν πολύ λίγη, πολύ άτολμη, πολύ αυστηρή. Για πολλούς Γερμανούς, παραμέλησε τα συμφέροντα της χώρας της. «Έστριψε τις βίδες από δω κι από κει, κράτησε τη μηχανή κατά κάποιο τρόπο σε λειτουργία, αλλά έλειπε μια ‘μεγάλη στρατηγική’ για μια ισχυρή Ευρώπη», της καταλόγισε (πάλι) το Spiegel. Ο Γιούργκεν Χάμπερμας μίλαγε τότε για την «γαλήνια ακαταστασία γύρω της».
Το ευρώ τελικά δεν διασώθηκε (μόνο) από την ίδια, όπως πιστεύει ο κ. Φάρβικ. Εκείνη ωστόσο, έστω αργά, πιστώνεται σίγουρα την αποφασιστικότητα με την οποία απέρριψε τα σχέδια του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για προσωρινή (;) αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη το 2015. Είχε στο μεταξύ συνειδητοποιήσει ότι η δύναμη της Ευρώπης δεν πηγάζει αποκλειστικά και μόνο από την οικονομική ευρωστία της και ότι η αλυσίδα είναι τόσο ισχυρή όσο ο πιο αδύναμος κρίκος της.
Ο Αλέξανδρος Κρητικός, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) του Βερολίνου, πιστεύει ότι η εποχή των ψυχρών γερμανοελληνικών σχέσεων έχει τελειώσει. «Η αποχαιρετιστήρια επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στην Αθήνα είναι ένα σημαντικό μήνυμα ότι τα περασμένα, αλλά πολύ δύσκολα χρόνια με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, μπορεί πλέον να θεωρηθούν ότι τελειώνουν ως λίγο-πολύ με επιτυχία», είπε ο ελληνικής καταγωγής οικονομολόγος, σε συνέντευξή του στο Δίκτυο Συντακτών της Γερμανίας (RedaktionsNetzwerk Deutschland /RND).
Τουρκία, Βόρεια Μακεδονία, Λιβύη, προσφυγικό
Τα δημοσιονομικά μπορεί να κυριάρχησαν στις σχέσεις του Βερολίνου με την Αθήνα την προηγούμενη δεκαετία, αλλά δεν υπήρξαν η μόνη αφορμή εντάσεων. Το ζήτημα της ονομασίας της Βόρειας Μακεδονίας, το προσφυγικό, οι σχέσεις με την Τουρκία, ακόμη και η κρίση στη Λιβύη, επιβάρυναν κατά καιρούς την επικοινωνία και τη συνεργασία των δύο πλευρών, ενώ μόνιμη σκιά παραμένει η διεκδίκηση των πολεμικών επανορθώσεων.
Η Γερμανία, εφαρμόζοντας το νέο δόγμα της εξωτερικής πολιτικής της, που προβλέπει μεγαλύτερη ανάμιξη στις διεθνείς υποθέσεις, ανέλαβε ιδιαίτερα ενεργό ρόλο στην υπόθεση του Σκοπιανού. Κύριο μέλημα του Βερολίνου ήταν η άρση του σημαντικότερου εμποδίου για την ένταξη της χώρας στις ευρωατλαντικές δομές, προκειμένου τα δυτικά Βαλκάνια να στρίψουν… δυτικά, να εξασθενίσει η επιρροή της Ρωσίας, της Κίνας, ή ακόμη και της Τουρκίας. Το περιεχόμενο της λύσης ασφαλώς δεν απασχολούσε ιδιαίτερα τους Γερμανούς και η Άγγελα Μέρκελ είχε εκφράσει τη διαφωνία της με τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και σημερινό πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος έβλεπε κριτικά τη συμφωνία.
Την 31η Αυγούστου 2015 η γερμανίδα καγκελάριος δήλωνε «θα τα καταφέρουμε», αναφερόμενη στην υποδοχή – κυρίως Σύρων– προσφύγων, οι οποίοι βρίσκονταν εγκλωβισμένοι στη Βουδαπέστη. Ήταν μια σπάνια περίπτωση που πρυτάνευσε το συναίσθημα: το κοινό αίσθημα των Γερμανών, που έσπευδαν στους σιδηροδρομικούς σταθμούς για να υποδεχθούν και να αγκαλιάσουν τους πρόσφυγες. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι βρήκαν τότε καταφύγιο στη Γερμανία, αλλά η εικόνα στο εσωτερικό είχε πλέον αρχίσει να θολώνει για τα καλά. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το ακροδεξιό, λαϊκιστικό κόμμα που ιδρύθηκε το 2014, με – μοναδική – πολιτική θέση την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, έβρισκε νέο λόγο ύπαρξης στην προσφυγική κρίση. Η εσωκομματική γκρίνια, τα επικριτικά δημοσιεύματα της εποχής, η διαρκής κλιμάκωση μιας κρίσης χωρίς τέλος, υποχρέωσαν την Άγγελα Μέρκελ να αναζητήσει τρόπους προκειμένου να ανακόψει τις ροές προσφύγων και μεταναστών μέσω Αιγαίου και Ελλάδας, ακόμη και παραδίνοντας τη δύναμή της – και αυτή της ΕΕ – σε έναν απολυταρχικό ηγέτη όπως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό. Πολλοί την κατηγόρησαν ότι δεν διέθετε σχέδιο και ότι επέτρεπε στον τούρκο πρόεδρο να την εκβιάζει, και μαζί όλη την Ευρώπη. Η προσφυγική κρίση της εξασφάλισε φήμη πέρα από την ήπειρο, στο εσωτερικό όμως της χώρας της και της υπόλοιπης Ευρώπης είχε αρχίσει η παρακμή της. Η στάση της καγκελαρίου απέναντι στον τούρκο πρόεδρο δεν έπαψε να δίνει λαβές για ειρωνικά σχόλια και κριτική από τα ΜΜΕ και την αντιπολίτευση. Η ίδια απαντούσε πάντα ότι η Τουρκία είναι ένας δύσκολος αλλά πολύ σημαντικός εταίρος και ότι είναι προτιμότερο να συζητούμε παρά να απομονωνόμαστε. Το αποτέλεσμα των συζητήσεων είναι ασφαλώς στην κρίση του καθένα, αλλά κυρίως της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης. Τα τελευταία χρόνια η κυρία Μέρκελ ήταν κάποιες φορές η μόνη που διατηρούσε την ψυχραιμία της με τα καμώματα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Όχι επειδή τον συμπαθούσε. Η πολιτική, κοινωνική – και οικονομική – κουλτούρα των δύο ηγετών δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο.
Εκτός απροόπτου, στην επόμενη γερμανική κυβέρνηση θα συμμετέχουν πολιτικές δυνάμεις που άσκησαν συστηματικά κριτική στην Άγγελα Μέρκελ για την πολιτική της έναντι της Τουρκίας, με σημείο αιχμής την πώληση στρατιωτικού εξοπλισμού στην Άγκυρα. Μένει να αποδειχθεί αν αυτή η κριτική θα αποτελέσει τη βάση για αλλαγή πολιτικής, ή αν θα αλλάξουν απλώς οι διατυπώσεις και ο τόνος, με την ουσία να παραμένει ίδια.
Ανάλογα ερωτήματα υπάρχουν επίσης για το ζήτημα της διεκδίκησης πολεμικών επανορθώσεων από την ελληνική πλευρά. Το αίτημα επανέρχεται τακτικά, με τη γερμανική κυβέρνηση να απαντά – σχεδόν μηχανικά – ότι «το θέμα είναι νομικώς και πολιτικώς λήξαν». Μένει έτσι ένα «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο χωρών.
Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την επίσκεψη
Σε κυκλοφοριακές ρυθμίσεις θα προχωρήσει η αστυνομία, σε οδικούς άξονες της Αττικής, στο πλαίσιο της επίσκεψης που πραγματοποιεί Άνγκελα Μέρκελ στην Ελλάδα.
Με πληροφορίες από: ΑΠΕ-ΜΠΕ, cnn.gr
